Seizoensgriep

Vijf tips om verspreiding van griep te voorkomen
Welke types griepvirussen zijn er?
Hoe herken je griep?
Wie dient liefst gevaccineerd te worden?
Hoe behandel je griep?
Heb je griep of een zware verkoudheid?
Misverstanden over griepsvaccin en vaccinatie
Waaruit is een vaccin samengesteld?
Hoe wordt griep overgedragen?
Wat is de dosering van het vaccin?

Seizoensgebonden griep
Griep is een seizoensgebonden, epidemische ziekte. De oorzaak is het griep-of influenzavirus, dat de luchtwegen infecteert. Het virus gedijt in gebieden met een gematigd klimaat, tijdens de wintermaanden. De symptomen van griep duiken plots op en zijn verschillend van een zware verkoudheid (6). Heb je toch een vermoeden dat je griep hebt? Dan kan je beter je huisarts contacteren.

Gemiddeld wordt 1 tot 5 % van de bevolking getroffen. Maar het griepvirus is heviger dan de varianten van de voorbije jaren. En januari 2009 was erg koud. Hierdoor zal de griep veel meer mensen treffen, tot 30% en zelfs 50% van de bevolking. Sommige risicogroepen hebben altijd baat bij een jaarlijkse vaccinatie. Rond vaccinatie circuleren trouwens enkele hardnekkige misverstanden.

Gelukkig kun je ook de juiste reflexen aanleren om de risico's op besmetting te verkleinen. Zo kun je jezelf en de anderen beschermen in geval van een griep-pandemie, cfr. een wijdverspreide epidemie. De overheid is daarom een campagne gestart: vijf tips om verspreiding van griep te voorkomen.

HOE VOORKOM JE DE VERSPREIDING VAN GRIEP?

1. Was regelmatig je handen
Zo bescherm je je tegen rechtstreeks en onrechtstreeks contact met het griepvirus. Rechtstreeks contact: een hand geven aan een besmet persoon die zijn mond of neus heeft aangeraakt. Of die tijdens het niezen of hoesten zijn mond met zijn hand heeft bedekt. Onrechtstreeks: als je bijv. een deurknop of kraan aanraakt, of een zakdoekje dat een besmet persoon heeft gebruikt en wegggegooid.

2. Moet je niezen? Bedek je mond en je neus met een papieren zakdoekje
Druppeltjes verspreiden zich maar over een beperkte afstand. Sta je op minder dan één meter van iemand die hoest of niest? En hij of zij bedekt zijn mond of neus niet? Dan loop je een groot risico om besmet te raken.

3. Gooi je zakdoekjes zorgvuldig weg
Het griepvirus kan tijdelijk overleven buiten het menselijk lichaam. Het kan dus overgedragen worden via voorwerpen zoals zakdoeken en papieren zakdoeken. Gooi daarom altijd je gebruikte zakdoekjes weg in een vuilnisbak, die liefst afgesloten is.

4. Geen zakdoekjes bij de hand? Bedek je mond en neus!
Plaats je hand voor je mond en neus, terwijl je niest of hoest. Zo kan het virus zich niet verspreiden. Was daarna meteen je handen.

5. Blijf thuis als je ziek bent
Je bent het meest besmettelijk, vlak nadat je de symptomen hebt ontwikkeld. Voel je de symptomen opkomen? Dan blijf je best thuis. Als de toestand erger wordt, raadpleeg je arts.

WELKE TYPES GRIEPVIRUSSEN ZIJN ER?

Er bestaan drie types griepvirussen: A, B en C. Influenza-typen A en B veroorzaken bij de mens griep. Het virus is zeer besmettelijk: rechtstreeks en onrechtsteeks contact met een besmet iemand volstaat om het te krijgen.
Naast het type delen we virussen verder in op basis van een tweetal eiwitten, op het oppervlak van het virus:

• hemagglutinine (HA of H): met dit eiwit kan het virus binnendringen in de cellen van een besmet persoon
• neuraminidase (NA): dit is het eiwit nodig om uit de cel te geraken

Bij het influenzavirus dat voornamelijk bij de mens voorkomt, zijn er verschillende types hemagglutinines en neuraminidasen gekend. De combinatie van het specifieke HA (of H) en NA bepaalt het subtype van het virus.

Bijvoorbeeld: de griepvariant dit jaar is het influenzavirus H3N2. Vorig jaar ging het om het H1N1-virus. Deze eiwitten, HA en NA, veranderen dus voortdurend. Zo bouw je nooit een langdurige bescherming tegen het griepvirus. Daarom moet je je jaarlijks laten vaccineren.

HOE HERKEN JE GRIEP?

Eén tot drie dagen na het contact met het virus, merk je héél plots ziekteverschijnselen. Zoals koorts, koude rillingen, hoofd-en spierpijn. Nog andere symptomen zijn algemene malaise, niezen, een verstopte neus en een droge hoest die lang kan aanhouden. Deze symptomen verdwijnen meestal na twee tot zeven dagen. Volledig hersteld ben je na één tot twee weken.

Ben je een risicopersoon, dan kunnen er ernstige complicaties optreden, zoals bronchitis en longontsteking. Met een ziekenhuisopname tot gevolg, en in het ergste geval kan het zelfs dodelijk zijn. Daarom adviseert de Hoge Gezondheidsraad een jaarlijkse vaccinatie van deze risicopersonen.

WIE DIENT LIEFST GEVACCINEERD TE WORDEN?

De Hoge Gezondheidsraad adviseert een jaarlijkse preventieve vaccinatie voor vijf risicogroepen.

Om deze groepen extra te motiveren, wordt het vaccin aan hen gedeeltelijk (voor 40%) terugbetaald. Zo betalen zij i.p.v. € 10,38 en € 10,84, respectievelijk € 6,23 en € 6,50. Sommige ziekenfondsen betalen ook nog het resterende bedrag - het remgeld- terug. Vraag hiervoor een BVAC-formuliertje aan je apotheker. En bezorg het aan je ziekenfonds.

De toediening van het vaccin gebeurt best tussen eind september en begin december. Ideaal is medio oktober tot medio november. In volle epidemie ben je meestal te laat. Want het duurt zo'n twee weken vooraleer het vaccin echt werkt. Maar in het prille begin kan je snel laten vaccineren nog nuttig zijn.

Een vaccinatie gebeurt jaarlijks, omdat het virus zélf elk jaar verandert. Het ondergaat immers geregeld genetische veranderingen. Eerdere vaccinaties of infecties beschermen je niet tegen nieuwe of terugkerende griepvirussen. Bijvoorbeeld: het H3N2 is veertig jaar oud, maar duikt dit jaar weer op. Bovendien daalt de bescherming of immuniteit - de hoeveelheid antistoffen- geleidelijk aan.

Het griepvaccin beschermt je voor zo'n 80%. Dit getal is afhankelijk van een aantal factoren: je persoonlijk afweersysteem, leeftijd, gelijkenis van het vaccin met het circulerend griepvirus en de tijd tussen de vaccinatie en de blootstelling aan het virus.

Ontwikkel je toch griep ondanks vaccinatie? Dan zal deze normaal gezien minder lang duren. En de symptomen zullen minder ernstig zijn dan bij niet-gevaccineerden. Ook het aantal complicaties daalt. Gevolg: minder ziekenhuisopnames en belangrijker, minder sterfgevallen.

HOE BEHANDEL JE GRIEP?

Denk je dat je griep hebt? Neem dan contact op met je huisarts. Hij of zij zal naast rust een aantal middeltjes voorschrijven om de ziekteverschijnselen te temperen:

• een zoutwateroplossing of een neusspray om je verstopte neus te verlichten
• een pijn-en koortswerend middel
• een hoestsiroop om die vervelende hoest te stillen

Een goede raad: drink veel! Zo kun je uitdroging door de hoge koorts voorkomen. Ook belangrijk om weten: antibiotica hebben géén zin bij een gewone griep. Ze zijn enkel zinvol bij eventuele verwikkelingen: als bacteriën bijkomende infecties veroorzaken op de luchtwegen of longen.

Gezonde personen kunnen griep overwinnen zonder medicatie. Daarom krijgen zij geen virusremmers zoals Tamiflu voorgeschreven. Het ziekenfonds betaalt deze geneesmiddelen ook niet terug. Enkel risicopersonen kunnen er baat bij hebben.

HEB JE GRIEP OF EEN ZWARE VERKOUDHEID?

Echte griep is geen zware verkoudheid. We spreken over twee verschillende soorten virale infecties.

Bij een verkoudheid
Het virus nestelt zich in de neus en veroorzaakt er een lokale infectie. Symptomen zijn een loopneus, niezen, waterige ogen en keelpijn. Dus beperkt tot het bovenste deel van de luchtwegen. Je hebt ook minder vaak koorts en spierpijn. Je symptomen verdwijnen ook sneller en complicaties heb je zelden.

Bij een griepvirus
Het virus infecteert de ónderste luchtwegen, zoals de luchtpijp en de luchtpijpvertakkingen. Met hoge koorts en spier-en hoofdpijn tot gevolg. Deze ziekteverschijnselen duren ook langer en kan voor gevaarlijke complicaties zorgen, vooral bij risicopersonen. In het slechtste geval zijn deze verwikkelingen dodelijk.

MISVERSTANDEN OVER GRIEPSVACCIN EN VACCINATIE

Eerste misverstand:
"Sla je één keer een vaccinatie over, dan krijg je gegarandeerd griep". Dit is niet zo. Krijg je voor het eerst een vaccinatie, dan is de kans wel groter dat je griep krijgt. Want je hebt minder immuniteit opgebouwd dan anderen, die zich jaarlijks laten inenten.

Tweede misverstand:
"Je kunt griep krijgen door vaccinatie". Dit is onmogelijk, want het vaccin bevat helemaal geen levend virus, enkel een stukje van het dode virus. Wat je wel kunt hebben, is roodheid, lichte pijn en wat stijfheid ter hoogte van de injectieplaats. Soms kun je ook koorts hebben en pijnlijke spieren. Maar griep is uitgesloten.

Derde misverstand:
"Ik liet me vaccineren en heb toch nog griep". Vaak treedt verwarring op tussen griep en verkoudheid. Meestal gaat het om een verkoudheid. Toch is het niet uitgesloten dat ondanks vaccinatie je toch nog griep krijgt.Maar dankzij het vaccin zal het verloop meestal milder zijn.

WAARUIT IS EEN VACCIN SAMENGESTELD?

De WHO - Wereldgezondheids-organisatie - bepaalt de samenstelling van het vaccin tegen griep. Eerst identificeren ze de circulerende griepstammen over de hele wereld. Dan selecteren ze de meest recente en diegene die allicht het volgende jaar zullen toeslaan.

Samenstelling vaccin
Het vaccin bestaat uit drie verschillende typen geïnactiveerd vaccin. Deze typen worden gekweekt in bevruchte kippeneieren. Daarna worden de virussen gedood, gezuiverd en in oplossing gebracht, in de aangepaste concentratie. Eén ei levert ongeveer genoeg virus voor één vaccin. In het vaccin zijn geen levende griepvirussen aanwezig.

Werking vaccin
Na vaccinatie maakt je afweersysteem antlichamen aan, tegen virale eiwitten uit het vaccin. Word je blootgesteld aan het griepvirus, dan binden deze antilichamen zich aan de virussen die binnendringen. Hierdoor wordt elk virus vernietigd en richt het geen schade meer aan. Laat je je niet inenten, dan duurt dit proces veel langer. Want je lichaam 'kent' het virus niet en reageert daarom veel trager.

WIE LAAT ZICH BEST INENTEN?

Opgelet! Ben je allergisch aan kippeneieren of aan het bewaarmiddel in het vaccin? Dan moet je dit melden aan de arts.

 

De vijf risicogroepen zijn:
Groep 1:

• personen ouder dan 65 jaar
• personen opgenomen in een instelling zoals rust- en verzorgingsinstellingen
• patiënten vanaf zes maanden, die lijden aan een onderliggende chronische aandoening: hart, longen, lever, nieren en een metabole aaandoening zoals diabetes en immuniteitsstoornis.
• kinderen tussen zes maanden en 18 jaar met langdurige aspirinetherapie

Groep 2:

• personen die in de gezondheidssector werken en die rechtstreeks in contact komen met personen van groep 1.

Groep 3:

• zwangere vrouwen in het tweede of derde trimester van hun zwangerschap op het ogenblik van vaccinatie

Groep 4:

• personen tussen 50 en 64 jaar, zelfs al lijden ze niet aan een risicoaandoening. Want er is één kans op drie dat tenminste één complicatierisico aanwezig is: ofwel roken, drinken of zwaarlijvigheid.

Groep 5:

• beroepsfokkers van gevogelte en varkens, en hun familie die onder hetzelfde dak leeft. En mensen die beroepshalve in contact komen met levend gevogelte en levende varkens.

HOE WORDT GRIEP OVERGEDRAGEN?

Overdracht van het virus gebeurt via kleine druppeltjes tijdens het hoesten of niezen zodat een groot aantal virussen in de lucht circuleren.Het spreekt voor zich dat de verspreiding snel gebeurt op plaatsen waar veel mensen samen zijn zoals trein,scholen,bedrijven,… en ook vooral in de koude maanden omdat mensen in die periode veel dichter bij elkaar zijn.

WAT IS DE DOSERING VAN HET VACCIN?

Het vaccin wordt jaarlijks toegediend meestal tussen eind september en begin december. De dosis verschilt naargelang de leeftijd en eventueel eerdere immunisaties.

• kinderen vanaf de leeftijd van zes maanden t.e.m. 35 maanden die nooit gevaccineerd werden: twee halve dosissen (0.25ml) met een interval van vier weken
• kinderen vanaf 36 maanden t.e.m. acht jaar die nooit gevaccineerd werden: 2 dosissen (0.5ml) met een interval van vier weken
• kinderen vanaf 36 maanden t.e.m. acht jaar die vroeger al werden gevaccineerd: één dosis (0.5ml)
• vanaf negen jaar ongeacht de voorafgaande vaccinatiestatus: één dosis (0.5ml)

Laatst aangepast op 30/01/2009